Open einde spel en spelmaterialen

Door Bob. Ik ben in mijn opvang een groot voorstander van vrij spel, en dan het liefste met zo min mogelijk inmenging van een volwassene. Echt vrij spel is heel leerzaam voor de kleintjes. De drang om te leren, ontdekken, ervaren, groeien komt vanuit henzelf. Dat zie je bij baby’s/dreumesen al, en dat stopt niet, al denken wij als volwassene vaak dat we ze “actief” dingen moeten leren.

Open eind materiaal

Wat mooi aansluit bij dit vrije spel is open einde spel (open ended play). Spel zonder vooraf bepaald doel, zonder regels, zonder goed of fout. Hierbij worden vaak materialen gebruikt die de fantasie prikkelen, materialen zonder vaste betekenis. Daarmee kunnen de kinderen echt hun eigen spel verzinnen. Hun creativiteit wordt geprikkeld wat weer heel gunstig is voor hun ontwikkeling. Ze zijn “de baas” over hun eigen spel. Experimenteren en spelenderwijs leren lukt beter met materialen waar je veel kanten mee op kan. In tegenstelling tot materialen met maar 1 doel, zoals een puzzel, auto, of speelgoed met knopjes (lichtjes en geluid).

Natuurlijke materialen en loose parts zijn ideaal voor open einde spel. Loose parts zijn losse materialen die kinderen kunnen gebruiken in hun spel, zoals bijvoorbeeld houten schijfjes, houten ringen, steentjes, ed. Wel afgestemd op de leeftijd van de kinderen. Hele kleine loose parts zijn geen goed idee bij kindjes die nog materiaal in hun mond stoppen. Voor Bso-kinderen kunnen ook veel kleinere loose parts gebruikt worden, de mogelijkheden zijn dan eindeloos (google er maar eens op).

Kringloopwinkels

Waar ik altijd goed scoor voor allerlei open einde materialen zijn kringloopwinkels (ben je meteen duurzaam bezig ook). Hier zijn veel mooie schatten te vinden. Kijk vooral op alle afdelingen, niet alleen bij het speelgoed. In de keuken- of decoratiehoek is ook altijd wel wat te vinden. Hierbij kijk ik vooral naar de stevigheid en veiligheid. Houten materialen zijn altijd fijn, metaal soms ook. Ook bij andere winkels loont het om eens de decoratiehoek in de duiken. Daar koop ik bijvoorbeeld veel natuurlijke materialen zoals grote dennenappels, houten schijfjes en dergelijke.

Lees ook: ‘6 tips voor de zand-watertafel’

Klik hier

Aantrekkelijk presenteren

Als je dan zo’n berg materialen hebt verzameld is het handig deze op een aantrekkelijke manier te presenteren, zodat de kinderen verleid worden tot spel. Ik maak graag gebruik van open kastjes of tafeltjes om materialen echt uit te stallen. Hierbij combineer ik ook vaak open einde materiaal met “gesloten” materiaal, zo kunnen de kinderen in hun spel alle kanten op. Er zit dan voor elk kindje wel iets bij waar hij wat mee kan. Voor sommige kindjes kunnen de open einde materialen wel wennen zijn, zeker als ze dit niet gewend zijn van huis uit. Belangrijk is om ze daarin tijd te gunnen. Mooi, waardevol spel hoeft niet snel te ontstaan. Kinderen hebben tijd nodig om in een spel-flow te komen. Het is fijn als ze die tijd ook krijgen en dat er in de planning langere tijdsblokken worden vrij gepland voor vrij spel.

Buitenspelen

Bij de oudere peuters zie je vaak het rollenspel en fantasiespel echt op gang komen met deze materialen. Maar ook voor de jongere kindjes is er door het gevarieerde aanbod genoeg te ontdekken. Ook kun je de materialen op kleine schaal gebruiken en combineren met bijvoorbeeld klei. Of juist op grotere schaal en lekker buiten. Zet bij het buitenspelen eens wat open einde materialen neer en zie welk spel er ontstaat. Denk dan bijvoorbeeld aan dozen, grote stokken, touwen, grote dennenappels, stammetjes, etc.

Het bedenken, struinen naar spulletjes en de speelhoek inrichten geeft voor jezelf als pedagogisch medewerker al veel plezier, je eigen fantasie en creativiteit wordt ook weer aangesproken. Daarna komt dan het speelplezier van de kinderen er nog bij. Een win-win situatie dus!

Boeken

Er zijn verschillende interessante boeken rondom loose parts. Veelal met praktische tips om te gebruiken binnen de kinderopvang, bijvoorbeeld het boek ‘loose parts’ van Lisa Daly. (affiliatie)